Նախադպրոցական կրթություն և հանրակրթություն

Երեխաներն առնչվում են բազմաթիվ խնդիրների հետ այն բոլոր երկրներում, որտեղ գործում է «Սեյվ դը չիլդրեն»-ը: Կարիքների վրա հիմնված ծրագրերի մշակման և իրականացման նպատակով անհրաժեշտություն կար իրականացնելու Հայաստանում երեխայի իրավունքների իրավիճակի վերլուծություն: Երեխայի իրավունքների իրավիճակի վերլուծությունը հնարավորություն է տալիս խորապես հասկանալու, թե որքանով են երեխաներն օգտվում իրենց իրավունքներից, և ինչպիսի խոչընդոտների ու դժվարությունների են հանդիպում դրանց իրացման ընթացքում: Հետազոտության նպատակն է ապահովել անհրաժեշտ վերլուծություն ռազմավարական որոշումների կայացման համար թեմատիկ տեղեկատվության հավաքագրման և համադրման միջոցով:
Գնահատման մեթոդաբանությունը ներառել է երկրորդային տեղեկատվության վերլուծություն և առաջնային տեղեկատվության հավաքագրում հիմնական տեղեկատուների հետ հանդիպումների միջոցով: Վերլուծության ընթացքում ուսումնասիրվել են «Երեխայի իրավունքների մասին» ՄԱԿ-ի կոնվենցիայի հետևյալ իրավունքները` Երեխայի իրավունքների կառավարում, Երեխայի պաշտպանություն, Կրթության և մշակույթի իրավունք, Առողջության և բարեկեցության իրավունք:

Տես ավելին՝ http://children.ombuds.am

Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակը հրապարակել է 2013թ. տարեկան զեկույցի` կրթության և գիտության նախարարության գործունեության ոլորտում մարդու իրավունքների վիճակի մասին հատվածը։

Ոլորտում առկա թերություններն ու խնդիրները 

• Հայաստանի 1400 դպրոցներից ընդամենը  117-ում է իրականացվել ներառական կրթություն, ընդ որում՝ ակնհայտ բացթողումներով: Արդյունքում խախտվել է հազարավոր հաշմանդամություն ունեցող երեխաների կրթության իրավունքը, քանի որ իրենց հասանելի է դպրոցների ընդամենը 8%-ը:
• Որպես կանոն չի երկարացվել բարձր առաջադիմությամբ սոցիալապես անապահով ուսանողների ուսման վարձի վճարման ժամկետը,  ինչը լուրջ խնդիրներ է առաջացել այդ ուսանողների համար՝ անհարկի ֆինանսական բեռ, ընդհուպ մինչև համալսարանից հեռացում:
• Կրթության ոլորտում շարունակվել են դրամահավաքության, մանկավարժների նկատմամբ տարբերակված մոտեցման, ինչպես նաև տնօրենների կողմից անօրինականության դեպքերը:
• Առանձին դեպքերում գիտական մրցույթներում հանձնաժողովների անդամները հանդես են եկել նաև որպես մասնակից և ցուցաբերել են կանխակալ վերաբերմունք, սակայն օրենսդրական բացի հետևանքով մրցույթի մասնակիցները զրկված են եղել այդ անդամին բացարկ հայտնելու հնարավորությունից:
• Թերի ստուգումների արդյունքում չեն բացահայտվել դպրոցներում բուժօգնության մակարդակի, ժամկետանց դեղերի կամ առհասարակ դրանց բացակայության դեպքերը:
• Նախարարությունը միջոցներ չի ձեռնարկել՝ լուծելու որոշ ԲՈՒՀ-երի ուսանողական խորհուրդների քաղաքականացված լինելու խնդիրը, քանի որ դա հակասում է ԲՈՒՀ-երի չքաղաքականացված լինելու սկզբունքին:
• Չեն բարեկարգվել Երևանի և մարզերի դպրոցների կոմունալ պայմանները, ինչի հետևանքով մի շարք դպրոցներ առ այսօր գտնվում են ծայրահեղ վատ վիճակում:
• Առանձին դեպքերում, դպրոցների տնօրինության սխալ հաշվարկի հետևանքով ուսուցիչները չեն ստացել իրենց սոցիալական փաթեթի գումարները:
• Դպրոցների տնօրենների ընտրություններն անց են կացվել բացթողումներով, ինչի պատճառն է հանդիսացել այն կարգավորող թերի հրամանը:
• Գիտական աստիճանի շնորհման ընթացքում Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի որոշ լիազորությունները, ինչպես նաև ատենախոսի կրկնակի պաշտպանությունը, պետք է նախատեսված լինեն օրենքով: Մինչդեռ դրանք նախատեսված են ոչ թե օրենքում, այլ, օրինակ, որոշումներում, հրամաններում:

 Արձանագրված դրական զարգացումները 

• ՀՀ կառավարության 2012թ. դեկտեմբերի 27-ի նիստի N 52  արձանագրային որոշմամբ հաստատվել է «Կայուն դպրոցական սնունդ» ծրագրի հայեցակարգը, ինչի արդյունքում հանրապետության տարածքում գործող շուրջ 700 դպրոցի տարրական դասարանների աշակերտներ ապահովվել են սննդով:
• ՀՀ Ազգային ժողովը առաջին ընթերցմամբ ընդունել է նախարարության նախաձեռնությամբ մշակված «Հանրակրթության մասին»  Հայաստանի Հանրապետության  օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը:
• ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի 21.11.2012թ N 1061-Ա/Ք հրամանով հաստատվել է «Հանրակրթական, այդ թվում` նախադպրոցական, ուսումնական  հաստատություններում օգտագործվող ձեռնարկների փորձաքննության և գործածության երաշխավորման  կարգը», որն ուղարկվել է ՀՀ արդարադատության նախարարություն` գրանցման:

Առաջարկություններ 

• Հաշվի առնելով համապատասխան պարտավորությունները՝ ձեռնարկել միջոցներ՝ բոլոր հանրակրթական դպրոցներում ներառական կրթության ներդրումը ապահովելու համար:
• Հաշվի առնելով գործնականում հանդիպող բարդությունները՝ սոցիալապես անապահով, ինչպես նաև սահմանամերձ և բարձրլեռնային բնակավայրերի ուսանողների ուսման վարձի վճարման ժամկետը հետաձգել մինչև ուսումնական տարվա կեսը կամ ավարտը: Միաժամանակ միջոցներ ձեռնարկել ապահովելու համար ոչ միայն սոցիալապես անապահով, ինչպես նաև սահմանամերձ և բարձրլեռնային բնակավայրերի ուսանողների,  այլև բոլոր ուսանողների` ՀՀ Սահմանադրությամբ նախատեսված` մրցութային հիմունքներով անվճար պետական բարձրագույն և այլ մասնագիտական կրթական հաստատություններում կրթություն ստանալու իրավունքը: Հետևողական լինել Սահմանադրական դատարանի ՍԴՈ-1075 որոշման մեջ արտահայտած պարտադիր դիրքորոշումների կատարմանը:
• Մշակել և ներդնել կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցմանն ուղղված առավել արդյունավետ մեխանիզմներ, ինչպես նաև նման դեպքերի դեմ պայքարելու մեթոդներ:
• Օրենսդրորեն նախատեսել գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության ոլորտում անցկացվող մրցույթներում համապատասխան հանձնաժողովների անդամներին բացարկի հնարավորությունը:
• Իրականացնել պատշաճ ուսումնասիրություններ և ստուգումներ` ուսումնական հաստատություններում բուժօգնության մակարդակի բարձրացման, դեղերի բացակայության կամ ժամկետանց դեղերի առկայության խնդիրները վերհանելու ուղղությամբ:
• Միջոցներ ձեռնարկել ուսանողական խորհուրդների քաղաքականացվածությունը վերացնելու նպատակով, ինչպես օրինակ՝ Նախարարի համապատասխան հրամանը, համաձայն որի բոլոր ուսանողական խորհուրդների կանոնադրություններում ամրագրվեր պայման, որ ուսանողական խորհրդի նախագահը չի կարող լինել որևէ կուսակցության անդամ կամ այլ կերպ զբաղվել քաղաքական գործունեությամբ և/կամ ուսանողական խորհրդի նախագահը և անդամները խորհրդի շրջանակներում քննարկում և լուծում են բացառապես ուսանողական կյանքին վերաբերող հարցեր:
• 2013 թվականին իրականացնել միջոցառումներ՝ Երևանի և ՀՀ մարզերի բոլոր հանրակրթական դպրոցներում ջեռուցման խնդիրը լուծելու, անբավարար պայմաններում գտնվող դպրոցները հիմնանորոգելու և «Կայուն դպրոցական սնունդ» ծրագրով նախատեսված արդյունքին հասնելու ուղղությամբ:
• Հետևողական լինել «Հանրակրթական, այդ թվում` նախադպրոցական, ուսումնական  հաստատություններում օգտագործվող ձեռնարկների փորձաքննության և գործածության երաշխավորման  կարգը» ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից գրանցելու և այն համակարգ մտցնելու ուղղությամբ:
• Հետևողական գտնվել մամուլում հրապարակված տեղեկությունների, ինչպես նաև նախարարությանն ուղղված դիմում-բողոքների միջոցով ոլորտին առնչվող խնդիրների պատշաճ քննարկման և լուծման հարցում` այդ կերպ ամրապնդելով նախարարության և քաղաքացիական հասարակության միջև կապը:
• Օրենսդրության բարեփոխումների շրջանակներում լուծում տալ գիտական աստիճանաշնորհման գործընթացում առկա օրենսդրական խնդիրներին, հատկապես ատենախոսներին ենթաօրենսդրական ակտերով, այլ ոչ օրենքներով պարտականություններ սահմանելու խնդրին:

Տես ավելին՝ https://www.civilnet.am/news

Կրթությունը պետության սոցիալական ոլորտի կարևորագույն ենթահամակարգերից մեկն է, քանի որ այն նպաստում է մարդկային կապիտալի ձևավորմանը և տնտեսության զարգացմանը։

Պետությունը երաշխավորում է երեխայի կրթություն ստանալու իրավունքի իրացումը հիմնարար գիտելիքի, ունակությունների և կարողությունների ձեռքբերման շարունակական գործընթացում, ինչը պահանջվում է ՄԱԿ-ի երեխայի իրավունքների կոնվենցիայով և ամրագրված է «Կայուն զարգացման օրակարգ 2030-ում»։ Ըստ սահմանված դրույթների՝ նախադպրոցական կրթությունը կարող է նպաստել երեխաների զարգացման և սնուցման միջոցով աղքատության և զրկանքների հաղթահարմանը, իսկ առանձին ենթանպատակներ ամբողջությամբ վերաբերում են բոլոր երեխաների համար նախադպրոցական կրթության (ՆԴԿ)  ծառայությունների և վաղ մանկության զարգացման (ՎՄԶ) հավասարապես հասանելի և մատչելի հնարավորությունների ապահովմանը՝  նպաստելով հետագայում մարդկային ռեսուրսների և երկրի սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը։

Տես ավելին՝ https://www.unicef.org

«Հանրային քաղաքականության ինստիտուտ» (ՀՔԻ) հասարակական կազմակերպությունը (ՀԿ) իրականացրել է Հայաստանի Հանրապետությունում (ՀՀ) դպրոցների օպտիմալացման (միացման ձևով վերակազմակերպման) գործընթացի մասնակցային մոնիտորինգ՝ հնարավոր հիմնախնդիրները վեր հանելու և բարելավման առաջարկություններ ներկայացնելու նպատակով։ Մոնիտորինգն իրականացվել է «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» (ԹԻՀԿ) ՀԿ-ի «Պահանջատեր հասարակություն՝ հանուն պատասխանատու կառավարման» ծրագրի շրջանակներում, ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) աջակցությամբ։ 2017թ. օգոստոսի 24-ին, ՀՀ Կառավարության հերթական նիստում որոշումներ ընդունվեցին
մի շարք դպրոցների (6-ը` Երևանում, 9-ը՝ մարզերում)՝ միացման ձևով վերակազմակերպման մասին: Ի հակասություն մինչ այդ հրապարակային ելույթներում հռչակված սկզբունքների, վերակազմակերպված դպրոցների շարքում կային գյուղական բնակավայրերում գործող դպրոցներ: Մասնակցային մոնիտորինգն իրականացվել է Բազելի կառավարման ինստիտուտի կողմից մշակված մեթոդաբանությամբ, ինչը ենթադրում է հանրային ծառայության (տվյալ դեպքում՝
կրթության) անմիջական սպառողների և շահագրգիռ այլ անձանց ներգրավում մոնիտորինգային խմբերում:
Իրականացվել է որակական հետազոտություն՝ դեպքի ուսումնասիրության մեթոդով: Փաստացի փակված յուրաքանչյուր դպրոց՝ իրեն բնորոշ վերակազմակերպման գործընթացով ու արդյունքներով, ուսումնասիրվել է որպես առանձին դեպք:
Իրականացվել են կիսաձևայնացված հարցազրույցներ օպտիմալացման գործընթացի ազդեցությունը կրող անձանց և անմիջական շահառուների հետ. վերակազմակերպված դպրոցների անձնակազմի ներկայացուցիչներ (տնօրեններ, փոխտնօրեններ, ուսուցիչներ), վերակազմակերպված դպրոցների աշակերտների ծնողներ, իրավահաջորդ դպրոցների
ներկայացուցիչներ (տնօրեններ, փոխտնօրեններ): Ուսումնասիրվել է 6 դպրոց (2-ը՝ Երևանում, 2-ը՝ Կոտայքի մարզի Փյունիկ և Զովաշեն գյուղական բնակավայրերում, մեկը՝ Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքում, մեկը՝ Արմավիրի մարզի
Փարաքար համայնքում): Հարցազրույց է իրականացվել 144 անձի հետ: Մասնակցային մոնիտորինգի խմբի 11 դիտորդները հավաքել են առաջնային հետազոտական տվյալները, իսկ ՀՔԻ թիմն իրականացրել է մոնիտորինգի դաշտային աշխատանքների ընդհանուր համակարգումն ու հավաքված տվյալների վերլուծությունը: Մոնիտորինգն իրականացվել է 2018թ. փետրվար և մարտ ամիսներին:

Տես ավելին՝ http://ipp.am/wp-content

Ներառական կրթությունը ենթադրում է, որ աշակերտներն իրենց ողջ բազմազանությամբ ու յուրատեսակությամբ սովորում են կողք-կողքի, նույն դպրոցում և դասարանում։ Ներառական կրթությունը շատ բարձր է գնահատում ուսումնական գործընթացում յուրաքանչյուր աշակերտի ներդրումը։ Սակայն այս սահմանումը, թերևս, թաքցնում է
կրթական ներառում երևույթի բարդությունը։ Ներառման սահմանումը ժամանակի ընթացքում փոփոխվել է, ինչի պատճառով ավելի է մեծացել պատշաճ ներդրումների, ռազմավարությունների և չափորոշիչների մշակման պահանջը։ Առկա են կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների սոցիալական և կրթական հմտությունների զարգացման բազմաթիվ խնդրահարույց հարցեր ու մարտահրավերներ, այդ թվում՝ ուսուցիչների կրթությունը և վերապատրաստումները, դպրոցների սոցիալական ու ֆիզիկական միջավայրի հարմարեցումները,
ինչպես նաև ծնողների ակնկալիքները, մոտեցումները և պատկերացումները։ Ավելին, ներառական կրթությունը դպրոցներում և համայնքներում հավուր պատշաճի ներդնելու համար անհրաժեշտ է, որ քաղաքականություն մշակողները, համալսարանները, դպրոցները, հասարակական կազմակերպությունները, ծնողները և այլ մասնակիցները ներգրավվեն գործընթացի մեջ:
Հայաստանում ներառական կրթության համակարգը որպես ազգային քաղաքականություն, պաշտոնապես ընդունվել է 2003 թ.-ին։ Այդ ժամանակից ի վեր տեղական և միջազգային բազմաթիվ կազմակերպություններ նախաձեռնել
են նոր ընդունված համակարգին համահունչ զանազան ծրագրեր՝ ուսուցիչներին և կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաներին օժանդակելու համար։ Այդ ջանքերի շնորհիվ այսօր շատ դպրոցներ ապահովում են կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների ուսումնառությունը,
սակայն ուսուցիչներից քչերն են մասնակցել այնպիսի վերապատրաստման կամ կրթական ծրագրերի, որոնք թույլ կտան հանրակրթական դասարաններում իրականացնելու այդ երեխաների կրթական կարիքներին համապատասխան
ռազմավարություններ և ծառայություններ։ Չնայած գերանհրաժեշտությանը, այսօր Հայաստանում չկա ուսուցիչների` ներառական դասարանում երեխաների բազմազանության հետ աշխատելու նախապատրաստմանը միտված համակարգային մոտեցում կամ հատուկ ծրագիր։ Ավելին, դպրոցներում ներառման արդյունավետության գնահատման
ուսումնասիրությունները հիմնականում կատարվել են եվրոպական երկրների և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կողմից։ Այս տեսակետից սույն դասագիրքը թերևս, անգնահատելի արժեք ունի՝ որպես հայ ընթերցողին ներկայացվող փաստերի բացառիկ, առաջին հրապարակում։
Գրքի յուրաքանչյուր գլխում արծարծվում են կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների, ուսուցիչների, բազմամասնագիտական թիմերի, ինչպես նաև դպրոցների տնօրենների և ծնողների առջև ծառացած
ամենօրյա հարցեր։ Պարտքս եմ համարում մեր անկեղծ գնահատանքն արտահայտելու Մինեսոթայի համալսարանի
թիմին, որն այս դասագրքի համար կատարել է փորձագիտական մեծ ներդրում։ Համոզված եմ, որ այն կծառայի որպես գիտելիքի աղբյուր, ուղենիշ և ուսումնական գործիք ոլորտում արդեն աշխատող ուսուցիչների, ինչպես նաև Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում (ՀՊՄՀ) ներկայումս ուսումնառող ապագա մանկավարժների
պրակտիկ գործունեությունն ամուր հիմքերի վրա դնելու համար։ Բացի այդ, հատուկ գնահատանքի են արժանի
ծրագրի մասնակից ՀՊՄՀ-ի հատուկ կրթության ֆակուլտետի ներկայացուցիչները, ովքեր յուրաքանչյուր գլխին կամ թեմային վերաբերող քննարկումների և անհատական ներդրումների միջոցով իրենց ջանքերը և նշանակալի փորձն
են ներդրել այս դասագիրքը Հայաստանին համապատասխանեցնելու համար։
Հարկ ենք համարում հատուկ նշելու, որ ՀՊՄՀ-ն բարձր է գնահատում ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի՝ երեխաների պաշտպան հանդիսացող աշխարհի առաջատար կազմակերպության անգնահատելի դերն այս դասագրքի ստեղծման գործում։ Առանց այս կազմակերպության ֆինանսական, մասնագիտական աջակցության և ջանադիր ներգրավվածության, սույն
ծրագիրն անհնար կլիներ կյանքի կոչելու։ Այսպիսով, հույս ունեմ, որ դասագրքի հայ ընթերցողների զգալի մասը կշարունակի հանդես գալ որպես ներառական կրթության ջատագով։ Միաժամանակ դասագիրքն օգտակար
է ինելու բազմամասնագիտական թիմերի անդամներին, որոշումներ կայացնողներին` երեխաներին ուսումնական գործընթացի մեջ լավագույնս ներգրավելու համար։ Այս դասագիրքի առաքելությունն է` բոլորին զինել անհրաժեշտ
գիտելիքներով` կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաներին որակյալ և արդյունավետ կրթություն ապահովելու համար։ Ընթերցողներին մաղթում եմ ամենայն բարին և հայտնում երախտագիտությունս այս կարևոր ոլորտում աշխատողներին։ Մեր գերագույն ցանկությունն է` տեսնել համատեղ ջանքերով արդյունավետ աջակցության ցուցաբերում կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաներին։

Տես ավելին՝ https://www.unicef.org

Հայաստանում նախադպրոցական կրթուրյան բարեվարքության սույն գնահատումը պատրաստվել է Կիրառական քաղաքականության և բարեվարքության կենտրոնի կողմից Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի ֆինասնական օժանդակությամբ Հայաստանում և այլ պետություններում կրթության բարեվարքության ուղղությամբ տարվող ավելի մեծ ծավալի աշխատանքների շրջանակում։ Գնահատումները նախաձեռնվել են 2010 թվականին ՏՀԶԿ-ի ֆինանսական և ձեռնարկատիրական հարցերի տնօրինության Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի Հակակոռուպցիոն ցանցի շրջանակում, մշակվել են ՏՀԶԿ-ի Կրթության և հմտությունների տնօրինության հետ համագործակցությամբ, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Կրթության պլանավորման ինստիտուտի ներգրավմամբ։

Տես ավելին՝ https://www.osf.am

Կրթությունը սոցիալ-տնտեսական տարբերությունները հաղթահարելու լավագույն միջոցն է: Կրթության որակը և սոցիալական արդարությունը հանդիսանում են աղքատությունը վերացնելու և համընդհանուր բարեկեցությունն իրականություն դարձնելու կարևորագույն նախադրյալներ (Bowles, Gintis, & Osborne 2005; Goldthorpe,
2013): Բոլոր սովորողների համար որակյալ կրթություն ստանալու հավասար հնարավորության երաշխավորումը դեռևս լուրջ մարտահրավեր է բազմաթիվ պետությունների՝ ներառյալ Հայաստանի համար (e.g., Gorard & Smith, 2004; van Damme & Bellens, 2017):
Թեպետ Հայաստանի օրենսդրությամբ էական իրավական հիմքեր են նախատեսված կրթության իրավունքի իրացման հավասար հնարավորությունների և կրթության հասանելիության ապահովման, կրթության որակի ու սոցիալական արդարության երաշխավորման համար, սակայն, դատելով ներպետական և միջազգային վերջին հետազոտությունների արդյունքներով (Dye, 2003; OSF, 2017) կարելի է եզրակացնել, որ ստեղծված իրավական հիքերի առկայությունը դեռևս բավարար չէ: Կրթության որակին, ապա միջազգային ստուգատեսներում հայաստանցի աշակերտների ցուցաբերած արդյունքները վկայում են տարածաշրջանի այլ պետությունների համեմատ Հայաստանի կրթական համակարգի հարաբերականորեն ցածր որակի և արդյունավետության մասին, որը մտահոգություն է առաջացնում
կրթական ձեռքբերումների կայունության և տնտեսական զարգացման վերաբերյալ: Գծապատկեր 1-ում և 2-ում ներկայացված է Մաթեմատիկայի և Բնագիտության միջազգային միտումների (TIMSS) ստուգատեսի շրջանակում Հայաստանի և ընտրված մի քանի ուղենշային պետությունների 8-րդ դասարանի աշակերտների առաջադիմությունը՝ մաթեմատիկայի և բնագիտական առարկաների ուղղությամբ (TIMSS; Mullis, Martin, Gonzalez & Chrostowski, 2004; Mullis, Martin, Foy & Arora, 2012):
Հայաստանը հետ է մնում միջազգային միջին ցուցանիշից (սահմանված է 500 միավոր). մասնավորապես մաթեմատիկայի և բնագիտական առարկաների ստուգատեսներում զիջում է ընտրված ուղենշային պետություններին՝ Ղազախստանին, Լիտվային և Ռուսաստանին: Ավելին, նշված երկու առարկաների առումով Հայաստանի աշակերտների արդյունքները համեմատաբար անփոփոխ են մնացել կամ անգամ վատթարացել են 2003-ից 2015 թվականների ընթացքում, մինչդեռ Ղազախստանի և Ռուսաստանի ցուցանիշները հիշյալ նույն ժամանակահատվածում բարելավվել են: Ընդհանուր առմամբ Հայաստանի 8-րդ դասարանի աշակերտների 21%-ի արդյունքները ցածր են եղել 2015-ի՝ TIMSS-ով սահմանված արդյունքային նվազագույն մակարդակից,
մինչդեռ Ռուսաստանի Դաշնությունում և Ղազախստանում այդ մակարդակին չեն հասել աշակերտների համապատասխանաբար ընդամենը 5%-ը և 2%: Դա վկայում է Հայաստանում կրթության որակի լճացման մասին և էլ ավելի առաջնահերթ դարձնում ստեղծված իրավիճակի պատճառների և դրանց հաղթահարման ուղիների
վերլուծության հրատապությունը:

Տես ավելին՝ https://www.osf.am

Առավել ընդհանուր մոտեցմամբ, արդյունավետությունը դիտարկվում է որպես արդյունքի և ծախսի հարաբերակցություն: Արդյունավետության գնահատման կոնկրետ խնդիրների լուծման առանձնահատկություններով պայմանավորված, սույն ընդհանրական մոտեցումը ստանում է յուրահատուկ դրսևորումներ: Ի մասնավորի, բյուջետային ծախսերի արդյունավետության բնութագրումն ու գնահատումը, ընդհանուր գծերով համապատասխանելով վերը ներկայացված սկզբունքային մոտեցմանը, տարբեր գործնական հետազոտություններում աչքի է ընկնում որոշ նրբիմաստային տարբերություններով, որոնց համակողմանի վերլուծությունը կարևոր նշանակություն ունի` ՀՀ կրթության ոլորտում կատարվող բյուջետային ծախսերի արդյունավետության գնահատման` հայաստանյան իրողություններին համահունչ մեթոդական մոտեցման մշակման` չափազանց կարևոր խնդրի լուծման համատեքստում: Հաշվետվությունում ամփոփված են կրթության բյուջետային ծախսերի արդյունավետության
գնահատման առավել լայն կիրառություն ունեցող մեթոդական մոտեցումների և մոդելների վերաբերյալ դիտարկումներ, ՀՀ-ում կրթության ոլորտի ընդհանուր նկարագրությունը` հիմնվելով պաշտոնական վիճակագրության աղբյուրներում պարունակվող տեղեկատվության վրա, հանրապետությունում պետական բյուջեից կրթության ֆինանսավորման ներկա պատկերն ու փոփոխման միտումները, նաև` ընդհանուր գծերով նկարագրված են ՀՀ-ում կրթության բյուջետային ֆինանսավորման արդյունավետության գնահատման գործընթացն ու սկզբունքները, մեթոդաբանության հիմնադրույթները, որոնցով նախատեսում ենք կատարել ՀՀ-ում կրթության
բյուջետային ֆինանսավորման արդյունավետության համալիր գնահատում:

Տես ավելին՝ https://www.osf.am

ԿԳՄՍ նախարարությունը հանրային քննարկման է դրել հանրակրթության նոր չափորոշիչը, որով ակնկալում է ունենալ կարողությունների ձևավորմանն ուղղված հանրակրթության բովանդակություն, որին կհետևի չափելի վերջնարդյունքների հիման վրա առարկայական ծրագրերի, գնահատման մեթոդաբանության մշակում և դասագրքերի ստեղծում։ Չափորոշիչը, համաձայն նախագծի, հնարավորություն կընձեռի ստանալ ուսումնական նյութի և դրա ուսումնասիրության համար նախատեսված դասաժամերի այնպիսի հարաբերություն, որը հնարավորություն է տալիս աշակերտներին հասկանալ այն, սովորել և կարողանալ կիրառել։ ԿԳՄՍՆ-ի ակնկալիքով, այն դպրոցներին հնարավորություն կտա ստեղծել աշակերտների կարիքներին համապատասխան ուսումնական պլան, գնահատումն իրականացնել ուսումնական հաջողությունները գրանցելու, բացթողումները տեսնելու և դրանք հաշվի առնելու դասավանդման ընթացքում։ Չափորոշչի ընդունմամբ գնահատման քանակական (միավորային) և որակական (ուսուցանող) եղանակների մեջ որակական գնահատման տեսակարար կշիռը զգալի կմեծանա՝ նպաստելով սովորողների հաջողությունների և բարելավման ուղղությունների որակյալ նկարագրությանը։ Նշվում է նաև, որ չափորոշչի ընդունման արդյունքում կմեծացվի պետական հանրակրթական ուսումնական հաստատություններին ուղղվող ֆինանսավորումը՝ ընձեռելով աշակերտների հետազոտական աշխատանքների, ինչպես նաև տարաբնույթ խմբակների ֆինանսավորման հնարավորություն, իսկ անհատական բաղադրիչի ներդրումը թույլ կտա ունենալ յուրաքանչյուր աշակերտի կարիքներին ու պահանջներին ուղղված կրթության կազմակերպում։ Որոշ շրջանակներ քննադատում են նոր ներկայացված չափորոշիչը, քանի որ այն նախատեսում է կրճատել դպրոցներում հայոց լեզվի դասաժամերը՝ վերաբաշխելով դրանք բնագիտական առարկաների միջև: Փաստաթղթով առաջարկվում է նաև հանել «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան` փոխարենն այդ առարկայի տարբեր բաժինները զետեղելով ավագ դպրոցի պատմական և հասարակագիտական այլ առարկաների ուսումնական ծրագրերում: ԿԳՄՍՆ-ի ներկայացրած հանրակրթության նոր չափորոշչին կանդրադառնանք հուլիսի 9-ին, ժամը 11:00-ին «Հոդված 3»-ի կազմակերպած տեսաքննարկման ժամանակ: Բանախոսներն են. ԺԱՆՆԱ ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ, ԿԳՄՍ փոխնախարար ՍՈՖՅԱ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր ԱՆՆԱ ԿՈՍՏԱՆՅԱՆ, «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր ԼՈՒՍԻՆԵ ԽԱՌԱՏՅԱՆ, Կրթական քաղաքացիական նախաձեռնության անդամ ՍԵՐՈԲ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ, կրթության փորձագետ

Տես ավելին՝ https://factor.am

«Հանրակրթության չափորոշիչներ․ որտե՞ղ է մանիպուլյացիան, որտեղ՝ իրականությունը»

Բանախոսներ՝
— Սերոբ Խաչատրյան, Կրթության փորձագետ
-Արտաշես Թորոսյան՝ Հանրակրթության պետական չափորոշչի մշակման խմբի անդամ
— Վահրամ Թոքմաջյան, պատմաբան
— Վահրամ Սողոմոնյան, Կրթական քաղաքացիական նախաձեռնության անդամ

Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը հանրային քննարկման է դրել օրենքի նախագիծ, ըստ որի փոփոխություններ կկատարվեն հանրակրթության պետական չափորոշչի ձևավորման և հաստատման կարգում։

Տես ավելին՝ https://www.facebook.com

Տես ավելին՝ https://armeniasputnik.am

Նախադպրոցական կրթության նոր չափորոշիչները գերատեսչությունը դրել է հանրային քննարկման: Փոփոխություններով սահմանվում են նախադպրոցական տարիքի երեխայի կրթական ծրագրի բովանդակությունը, ինչպես նաև ուսումնական հասատատության նոր պահանջները:

Թեհմինե Կարախանյան, ԿԳՄՍՆ հանրակրթության վարչության գլխավոր մասնագետ — Այս փաստաթղթով յուրաքանչյուր ծնող, նախադպրոցական կրթության ոլորտի մասնագետ կարող է հասկանալ, թե արդյո՞ք տվյալ տարիքային խմբի երեխան իր զարգացման առանձնահատկություններով համապատասխանում է նորմերին, թե՞ ոչ:

Գործող չափորոշիչն ընդուվել է 2011-ին: 10 տարում բազմաթիվ փոփոխություններ են տեղի ունեցել, որոնք պետք է արտացոլվեն նախադպրոցական կրթության ոլորտում՝ նշում է մասնագետը: Աշխատանքային խմբի անդամը պարզաբանում է՝ վերանայվել են երեխայի զարգացման կարևոր բաղադրիչներ:

Սոսե Խաչիբաբյան, հոգեբան — Հստակեցվել են հուզական, անձնային զարգացման այն կետերը, որոնց վրա նախակրթարանը պիտի ուշադրություն դարձնի: Օրինակ, պատասխանատվությունը՝ որպես անձնային գիծ, հուզական ինքնակարգավորման խնդիր:

Նոր փաթեթի վրա աշխատել են կես տարի: Հիմնական շեշտը դրել, որ նախակրթարանից դպրոց երեխան հաճախի լիարժեք պատրաստ:

Սոսե Խաչիբաբյան — Կփոխվի նա, որ ավելի հստակ, ավելի կոնկրետ սպասելիքներ ու պահանջներ կունենանք նախակրթարաններից և կստանանք այն արդյունքը, որը դպրոցում երեխայի ավելի հեշտ ադապտացիան կապահովի:

Առանձնացվում է նախադպրոցական տարիքի երեխաների 5 խումբ, որոնք ըստ ոլորտների պետք է ունենան գիտելիքների որոշակի պաշար, իհարկե՝ ըստ նախասիրության ու կարողությունների:

Թեհմինե Կարախանյան — Օրինակ, նախադպրոցական տարիքի երեխան՝ 5-6 տարեկան, պետք է ճանաչի իր հայրենիքը, պետք է ճանաչի մշակութային որոշակի գործիչների, պետք է ճանաչի տառերը, երկրաչափական որոշակի պատկերներ, որ կարողանանք ապահովել սահուն անցումը նախակրթարանից դեպի դպրոց:

Հետևել են նաև ժամանակի պահանջին՝ հոգալով որ փոքրիկը մեծանա մեդիագրագետ, տիրապետի տեխնոլոգիաներին՝ տարիքին համապատասխան:

Թեհմինե Կարախանյան — Ժամանակակից երեխային չենք կարող զերծ պահել համակարգչից, հեռախոսից և նոր տեխնոլոգիաներից: Խնդիրը ճիշտ ուղղորդելն է՝ օգտվելու տեխնոլոգիաներից, որ ո՛չ տուժի երեխայի կրթական մասը, ո՛չ առողջությունը:

Նախադպրոցական կրթության ոլորտում այժմ ենթաօրենսդրական մի շարք ակտերի մշակումներ են: Իսկ նոր չափորոշիչը մինչև ապրիլ կներկայացվի Կառավարության հաստատմանը:

Տես ավելին՝ https://www.1lurer.am

ԿԳՄՍ նախարարությունը հանրային քննարկման է դրել հանրակրթության նոր չափորոշիչը, որով ակնկալում է ունենալ կարողությունների ձևավորմանն ուղղված հանրակրթության բովանդակություն, որին կհետևի չափելի վերջնարդյունքների հիման վրա առարկայական ծրագրերի, գնահատման մեթոդաբանության մշակում և դասագրքերի ստեղծում։ Չափորոշիչը, համաձայն նախագծի, հնարավորություն կընձեռի ստանալ ուսումնական նյութի և դրա ուսումնասիրության համար նախատեսված դասաժամերի այնպիսի հարաբերություն, որը հնարավորություն է տալիս աշակերտներին հասկանալ այն, սովորել և կարողանալ կիրառել։ ԿԳՄՍՆ-ի ակնկալիքով, այն դպրոցներին հնարավորություն կտա ստեղծել աշակերտների կարիքներին համապատասխան ուսումնական պլան, գնահատումն իրականացնել ուսումնական հաջողությունները գրանցելու, բացթողումները տեսնելու և դրանք հաշվի առնելու դասավանդման ընթացքում։ Չափորոշչի ընդունմամբ գնահատման քանակական (միավորային) և որակական (ուսուցանող) եղանակների մեջ որակական գնահատման տեսակարար կշիռը զգալի կմեծանա՝ նպաստելով սովորողների հաջողությունների և բարելավման ուղղությունների որակյալ նկարագրությանը։ Նշվում է նաև, որ չափորոշչի ընդունման արդյունքում կմեծացվի պետական հանրակրթական ուսումնական հաստատություններին ուղղվող ֆինանսավորումը՝ ընձեռելով աշակերտների հետազոտական աշխատանքների, ինչպես նաև տարաբնույթ խմբակների ֆինանսավորման հնարավորություն, իսկ անհատական բաղադրիչի ներդրումը թույլ կտա ունենալ յուրաքանչյուր աշակերտի կարիքներին ու պահանջներին ուղղված կրթության կազմակերպում։ Որոշ շրջանակներ քննադատում են նոր ներկայացված չափորոշիչը, քանի որ այն նախատեսում է կրճատել դպրոցներում հայոց լեզվի դասաժամերը՝ վերաբաշխելով դրանք բնագիտական առարկաների միջև: Փաստաթղթով առաջարկվում է նաև հանել «Հայոց եկեղեցու պատմություն» առարկան` փոխարենն այդ առարկայի տարբեր բաժինները զետեղելով ավագ դպրոցի պատմական և հասարակագիտական այլ առարկաների ուսումնական ծրագրերում: ԿԳՄՍՆ-ի ներկայացրած հանրակրթության նոր չափորոշչին կանդրադառնանք հուլիսի 9-ին, ժամը 11:00-ին «Հոդված 3»-ի կազմակերպած տեսաքննարկման ժամանակ: Բանախոսներն են. ԺԱՆՆԱ ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ, ԿԳՄՍ փոխնախարար ՍՈՖՅԱ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ, «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր ԱՆՆԱ ԿՈՍՏԱՆՅԱՆ, «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր ԼՈՒՍԻՆԵ ԽԱՌԱՏՅԱՆ, Կրթական քաղաքացիական նախաձեռնության անդամ ՍԵՐՈԲ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ, կրթության փորձագետ

Տես ավելին՝ https://factor.am

Երեւան: Մեդիամաքս: ՀՀ կառավարության այսօրվա նիստում հաստատվել է Հանրակրթության պետական չափորոշիչը, որի հիմքի վրա ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարությունը (ԿԳՄՍ) հաջորդաբար կհաստատի առարկայական ծրագրերն ու չափորոշիչները:

Կառավարության նիստում չափորոշիչը ներկայացրել է ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Ժաննա Անդրեասյանը:

Նախարարի տեղակալը, ներկայացնելով նախագիծը, նշել է, որ հանրակրթության պետական նոր չափորոշիչը սահմանում է պետության ակնկալիքը եւ պահանջը դպրոցից` հանրակրթական բոլոր աստիճանների սովորողներից եւ շրջանավարտներից:

Կատարված ամենակարեւոր փոփոխությունը հայեցակարգային է, քանի որ նոր չափորոշիչը հիմնվում է սովորողի հմտությունների կարողունակությունների վրա: Հավասարապես շեշտադրվում են սովորողի գիտելիքը, հմտությունը, դիրքորոշումը եւ արժեքային համակարգը:

Սահմանվում են որակական այն պահանջները, որ շրջանավարտը պետք է ունենա դպրոցն ավարտելիս, նկարագրված են ակնկալվող վերջնարդյունքներն ըստ կրթական աստիճանների (տարրական, հիմնական եւ ավագ), կոմպետենցիաներն ու կարողունակությունները:

«Խուսափելով այս պահին գործող առարկայակենտրոն մոտեցումներից, երբ մենք ունենք ինքնաբավ առանձին առարկաներ, նախատեսվում է անցում կատարել ինտեգրված մոտեցմանը, որը հնարավորություն է տալիս տեսնել փոխկապակցված թեմաներ, առանձնացնել խաչվող թեմաները, եւ յուրաքանչյուր առանձին առարկայի միջոցով որոշակիորեն նպաստել ընդհանուր վերջնարդյունքի ձեւավորմանը: Սա նաեւ թույլ կտա էապես խուսափել կրկնություններից` առավել արդյունավետ օգտագործելով այն ժամանակը, որը երեխան ծախսում է դպրոցում: Առաջարկվող փոփոխությամբ ընդհանուր առմամբ դպրոցականների ծանրաբեռնվածությունը նվազեցվում է` չկրճատելով բովանդակային ծավալը եւ նպատակային դիտարկելով ավելի բարձր կրթական արդյունքը»,- նշել է Ժաննա Անդրեասյանը:

Նոր մոտեցումը, նախարարի տեղակալի հավաստմամբ, ավելի ճկուն աշխատելու հնարավորություն է տալիս: Օրինակելի ուսումնական պլանի հիման վրա սահմանելով հանրակրթական հիմնական ծրագրերի բովանդակության պարտադիր նվազագույնը՝ միաժամանակ դպրոցները հնարավորություն կունենան դպրոցական եւ անհատական բաղադրիչի շրջանակում լինել ավելի ստեղծարար եւ սահմանել սեփական ուսումնական պլանը` հաշվի առնելով նաեւ սովորողի անհատական նախասիրությունները:

Պարտադիր առարկաներ եւ նոր նախագծային ուսուցում

Չափորոշչով սահմանվում են 7 ուսումնական բնագավառներ. «Հայոց լեզու եւ գրականություն», «Հայրենագիտություն», «Օտար լեզուներ», «Բնագիտություն, Տեղեկատվական հաղորդակցական տեխնոլոգիաներ, Ճարտարագիտություն, Մաթեմատիկա (ԲՏՃՄ)», «Հասարակություն, հասարակական գիտություններ», «Արվեստ եւ արհեստ», «Ֆիզիկական կրթություն եւ անվտանգ կենսագործունեություն»:

Հանրակրթության պետական չափորոշիչով պետությունը պարտադիր ուսուցման համար սահմանում է հիմնական հետեւյալ առարկաները. «Հայոց լեզու եւ գրականություն», «Մաթեմատիկա», «Հայոց պատմություն», «Օտար լեզու»: Նշված առարկաներն ունեն երաշխավորված ժամաքանակ բոլոր դպրոցներում` անկախ կազմակերպաիրավական ձեւից:

Ավագ դպրոցի բարեփոխում

Կարեւոր նորույթներից է անհատական բաղադրիչը, որն աշակերտի կարիքներից բխող ուսումնական ծրագիր ձեւավորելու եւ դրա հիմքով ավագ դպրոցի բարեփոխման հնարավորություն է տալիս:

«Այսպիսով կկարողանանք հրաժարվել այս պահին գործող հոսքային ուսուցումից եւ անցնել անհատականացված դասացուցակի` ըստ յուրաքանչյուր աշակերտի նախասիրության եւ մասնագիտական կողմնորոշման: Սա նաեւ թույլ կտա շտկել քաղաքային եւ գյուղական բնակավայրերի միջեւ այս պահին առկա անհավասարությունը, քանի որ գյուղական բնակավայրերում գործում են միջնակարգ դպրոցներ, եւ ի տարբերություն քաղաքների՝ չկան առանձնացված ավագ  դպրոցներ:

Ավագ դպրոցի բարեփոխմանը կնպաստի նաեւ մոդուլային ուսուցումը, որը սովորողին  հնարավորություն կտա հանրակրթության ավագ աստիճանում կարճաժամկետ դասընթացների միջոցով ձեռք բերել մասնագիտական կողմնորոշում»,- նշել է Ժաննա Անդրեասյանը:

Մյուս կարեւոր նորությունը 7-րդ դասարանից սկսած նախագծային ուսուցման ներդրումն է, որի նպատակն է զարգացնել աշակերտի ինքնուրույն, հետազոտական եւ ստեղծագործական կարողությունները, ինչը նաեւ համայնքային նախագծերում ներգրավվելու հնարավորություն կընձեռի:

Կրտսեր դպրոցը՝ առանց միավորային գնահատականի

Գնահատման համակարգում եւս կատարվում է կտրուկ փոփոխություն. առաջարկվում է կրտսեր դպրոցում հրաժարվել միավորային գնահատումից` կիրառելով խրախուսական բնութագրումներ, իսկ միավորային գնահատումը կգործի 5-րդ դասարանի 2-րդ կիսամյակից: Առաջարկվում է նաեւ հրաժարվել «անբավարար» գնահատականից, ինչը նշանակում է, որ այլեւս չի գործի հաջորդ դասարան չփոխադրվելու, նույն դասարանում մնալու եւ կրթական ծրագիրը կրկնելու ինստիտուտը:

Վերջնական ներդրումը` 2023 թվականից

Առաջիկա մեկ ամսում կսահմանվի Հանրակրթության պետական չափորոշչի ներդրման ճանապարհային քարտեզ:  Մինչ համընդհանուր կիրառումը չափորոշիչը պետք է անցնի փորձարկում, որը կսկսվի 2021 թվականի սեպտեմբերից:

Նախատեսվում է իրականացնել լայնածավալ վերապատրաստումներ, ուսումնական նյութերի մշակումներ: Փորձարկման արդյունքները հաշվի առնելով` չափորոշիչը կլրամշակվի եւ 2023 թվականից կներդրվի բոլոր դպրոցներում:

Տես ավելին՝ https://mediamax.am

Հայաստանում որակյալ և մրցունակ հանրակրթությունը շարունակում է մնալ անհասանելի կամ քիչ հասանելի: Դրա պատճառներից մեկը սոցիալական կոմպոնենտն է: 2019թ.-ին, ըստ տնային տնտեսությունների կենսապայմանների ամբողջացված հետազոտության արդյունքների, նախադպրոցական հաստատություններում համախառն ընդգրկվածությունը (մինչև 6 տարեկան երեխաների թվաքանակից) կազմել է 34% և տարբերվում է ըստ աղքատության մակարդակի: Ոչ աղքատ տնային տնտեսություններում այն կազմել է 37%, աղքատ (առանց ծայրահեղ աղքատների) և ծայրահեղ աղքատ տնային տնտեսություններում համապատասխանաբար՝ 27% և 24%: Այն տնային տնտեսությունները, որոնք 2019թ.-ին ունեին դպրոցում սովորող աշակերտ, միջինում ծախսել են մեկ աշակերտի հաշվով ամսական 7 620 դրամ, որից` դասագրքերի վրա` 6 43 դրամ, մասնավոր դասերի համար` 10 571 դրամ, վարձավճարի համար՝ 30 128 դրամ, իսկ կրթության այլ ծախսերի վրա` 949 դրամ: Կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը բացի սոցիալականից` ընդգծում է նաև առաջարկի և պահանջարկի բաղադրիչը: Ըստ նրա` կարևոր է, որ աշակերտի մոտ առաջանա սովորելու պահանջարկ: Միևնույն ժամանակ փորձագետը շեշտում է` հնարավոր չէ ունենալ սովորող աշակերտ, եթե չկա սովորող ուսուցիչ: Կրթության զարգացման և նորարարության ազգային կենտրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Արտաշես Թորոսյանը ևս փաստում է այս խնդրի մասին` հավելելով, որ բնագիտական առարկաների ուսուցիչների պակասն է ամենաշատը աչքի զարնում: Հաջորդ խնդիրը, որը սպառնում է որակյալ հանրակրթություն ունենալուն, ըստ փորձագետի, առնչվում է ծնողական համայնքին: Արտաշես Թորոսյանն էլ իր հերթին հավաստիացնում է` ծնողները հաճախ ուսւոցիչներին սովորեցնում են` ինչպես դասավանդել: Նրա խոսքով` հանրությունը պետք է լինի պահանջ ներկայացնող, բայց ոչ ճնշում գործադրող: Մեր զրուցակիցը բարձրացնում է ևս մեկ խնդրիր, որին բախվում են մանկավարժները: Սերոբ Խաչատրյանը որակյալ հանրակրթության ապահովման հարցում կարևորում է դպրոցների կառավարման հարցը, շեշտում է` առանձնակի ուշադրություն պետք է դարձնել տնօրենի ընտրությանը: Արտաշես Թորոսյանի կարծիքով` մենք չունենք, այսպես ասած, դպրոցի տնօրենի դպրոց, չունենք տնօրենին ուղղված գրականություն, մեթոդական ուղեցույցներ, կոլեկտիվն էլ տնօրենի ընտրության հարցում հաճախ պահպանողական մոտեցում է ցուցաբերում: Կրթության փորձագետը որակյալ հանրակրթություն ունենալու հարցում հատուկ կարևորություն է տալիս Կրթության և գիտության նախարարության աշխատելաոճին. ըստ նրա` փաստաթղթեր մշակելը մի բան է, սկզբունքային կադրերին աշխատանքում ներգրավելը` այլ բան: Վերջին մեկ տարում որակյալ հանրակրթության ապահովման համար լրջագույն խնդիր է կորոնավիրուսով պայմանավորված իրավիճակն ու դրանից բխող հետևանքները: Ըստ 2020 թվականի տվյալների` երեխաների մի մեծ խումբ դուրս է մնացել հեռավար ուսուցման շրջանակից. խոսքը ամբողջ հանրապետությունում աշակերտների 15-20 տոկոսի մասին է: Արտաշես Թորոսյանի խոսքով` հեռավար կրթության իրականացման արդյունքում ունենք որակի զգալի անկում: Կրթության զարգացման և նորարարության ազգային կենտրոնը այս խնդիրը գոնե մասնակի լուծելու նպատակով ուսուցիչներին կտրամադրի հեռավար ուսուցման մեթոդական ծրագրեր և ռազմավարություն:

Տես ավելին՝ https://factor.am

Ի՞նչ փոփոխություններ են լինելու դպրոցների ֆինանսավորման գործընթացում

Տես ավելին՝ https://youtu.be